Vergistingsgraad is een term die essentieel is in het brouwproces van bier. Het verwijst naar het percentage van de suikers in het wort (het ongegiste biermengsel) dat door de gist wordt omgezet in alcohol en koolzuur. Het begrijpen en meten van de vergistingsgraad is cruciaal voor brouwers, omdat het de smaak, het alcoholgehalte en het mondgevoel van het uiteindelijke bier beïnvloedt.
Bestel een bierbrouw pakket
Het verschil tussen schijnbare en werkelijke vergistingsgraad
Er zijn twee soorten vergistingsgraden: de schijnbare en de werkelijke vergistingsgraad. Hoewel ze nauw met elkaar samenhangen, is het belangrijk om het onderscheid te begrijpen.
- Schijnbare vergistingsgraad: Dit is het meest gebruikte begrip en meet het verschil in dichtheid (suikergehalte) van het wort vóór en na de vergisting. De schijnbare vergistingsgraad lijkt hoger, omdat het geen rekening houdt met het feit dat alcohol een lagere dichtheid heeft dan water.
- Werkelijke vergistingsgraad: Dit is het daadwerkelijke percentage van de suikers dat door de gist is afgebroken. Dit cijfer ligt iets lager, omdat het wel rekening houdt met de aanwezigheid van alcohol.
Hoe wordt vergistingsgraad berekend?
De schijnbare vergistingsgraad kan eenvoudig worden berekend met behulp van een hydrometer of een refractometer. Dit doe je door de originele dichtheid (OG, Original Gravity) van het wort en de einddichtheid (FG, Final Gravity) van het bier te meten.
De formule voor de schijnbare vergistingsgraad is:
[(OG – FG) / (OG – 1)] × 100
Stel dat je een bier brouwt met een OG van 1,050 en een FG van 1,010, dan wordt de berekening:
[(1,050 – 1,010) / (1,050 – 1)] × 100 = 80%
Waarom is vergistingsgraad belangrijk?
De vergistingsgraad bepaalt het alcoholgehalte en de zoetheid van het bier. Een hoge vergistingsgraad betekent dat de gist veel suikers heeft omgezet in alcohol, wat resulteert in een droger en minder zoet bier. Bieren met een lage vergistingsgraad hebben daarentegen een vollere body en een zoetere smaak.
Daarnaast is de vergistingsgraad ook een indicator voor de efficiëntie van de gist. Als de vergistingsgraad lager is dan verwacht, kan dit wijzen op problemen zoals stress bij de gist, onvoldoende beluchting of een verkeerde vergistingstemperatuur.
Factoren die de vergistingsgraad beïnvloeden
Verschillende factoren kunnen invloed hebben op de vergistingsgraad van bier:
- Giststam: Verschillende gisten hebben uiteenlopende vergistingsgraden. Sommige gisten zijn zeer efficiënt en zetten een groot deel van de suikers om, terwijl andere minder actief zijn.
- Temperatuur: De vergistingstemperatuur speelt een grote rol in hoe efficiënt de gist werkt. Te lage temperaturen kunnen de vergisting vertragen, terwijl te hoge temperaturen ongewenste smaken kunnen veroorzaken.
- Suikersamenstelling van het wort: De verhouding van vergistbare en onvergistbare suikers in het wort beïnvloedt hoeveel suikers de gist kan omzetten.
- Beluchting: Gist heeft zuurstof nodig om goed te starten. Een slecht belucht wort kan resulteren in een lagere vergistingsgraad.
Hoe beïnvloed je de vergistingsgraad?
Als brouwer kun je de vergistingsgraad controleren en aanpassen door keuzes te maken tijdens het brouwproces:
- Kies de juiste gist: Selecteer een gistsoort die past bij het gewenste eindresultaat.
- Pas de temperatuur aan: Zorg voor een optimale vergistingstemperatuur die geschikt is voor de gekozen gist.
- Gebruik enzymen: In sommige gevallen kunnen enzymen worden toegevoegd om onvergistbare suikers om te zetten in vergistbare suikers, wat de vergistingsgraad verhoogt.
- Beïnvloed het suikermengsel: Door specifieke moutsoorten te kiezen, kun je de verhouding van vergistbare en onvergistbare suikers in het wort aanpassen.
Conclusie
De vergistingsgraad is een van de belangrijkste parameters bij het brouwen van bier. Het bepaalt niet alleen de smaak en het alcoholgehalte van het bier, maar geeft ook inzicht in hoe efficiënt het brouwproces is verlopen. Door de vergistingsgraad goed te begrijpen en te beheersen, kun je als brouwer het karakter van je bier verfijnen en aanpassen aan je wensen. Een goede grip op deze factor maakt het verschil tussen een goed en een geweldig bier.
Bestel een bierbrouw pakket
